Gepubliceeerd op: 20/10/2019
Hof van Justitie beperkt nationale sancties tegen detacheringsfraude
"Ah, never mind that outer space stuff: let's get down to earth."* Het Hof van Justitie oordeelde op 12 september 2019 dat lidstaten die formele verplichtingen in het kader detachering sanctioneren met fikse boetes, het vrij verkeer van diensten disproportioneel beperken (C‑64/18, C‑140/18, C‑146/18 en C‑148/18).
De ideale crash
Het Oostenrijkse Arbeitsvertragsrechts-Anpassungsgesetz (AVRAG) verplicht om de loonbescheiden van de gedetacheerde werknemers ter beschikking te stellen van de ontvangende onderneming, die de loonbescheiden moet bewaren. De niet-naleving van deze verplichtingen wordt streng bestraft.
Brodmont diende werken uit te voeren op een Oostenrijkse industriële site. Brodmont is een Kroatische onderneming die de aannemingswerken uitvoerde met eigen personeel. Tijdens controle door de Finanzpolizei (de fiscale opsporingsdienst) konden de loonbrieven van de 217 werknemers die zij ter plaatse tewerkstelde, niet (volledig) voorgelegd worden. De Oostenrijkse autoriteiten legden aan de bedrijfsleider van Brodmont een geldboete op van € 3'255'000,00. De vier bestuurders van de Oostenrijkse onderneming Andritz, voor wie Brodmont werkte, kregen elk een geldboete van € 2'604'000,00 respectievelijk € 2'400'000,00. In geval van niet-invordering worden deze boetes omgezet in een vervangende hechtenis. Er wordt beroep ingesteld tegen de boetes en vervangende hechtenis.
Omdat de hoge straffen vraagtekens doen rijzen over de verenigbaarheid met het vrij verkeer van diensten, komt er een prejudiciële vraag voor het Hof van Justitie.
De feiten doen zich voor op een ogenblik dat de Handhavingsrichtlijn 2014/67 nog niet was omgezet in het Oostenrijkse recht. De termijn voor omzetting was ook nog niet verstreken.
Vantage point Europa
Het Hof van Justitie merkt in eerste instantie op dat de controlemaatregelen niet binnen de werkingssfeer van Detacheringsrichtlijn 96/71 vallen. De richtlijn is enkel een coördinatie van de nationale regelingen die arbeidsvoorwaarden en -omstandigheden bepalen. Zij betreft niet de naleving van deze voorwaarden en omstandigheden. Controlemaatregelen vallen buiten het toepassingsgebied van de richtlijn.
Het Hof van Justitie bevestigt dat formele verplichtingen in geval van grensoverschrijdende terbeschikkingstelling een beperking zijn van het vrij verkeer van diensten. De verplichting om vergunningen aan te vragen of om specifieke sociale documenten op te stellen of ter beschikking te stellen, zijn een voorbeeld. Dergelijke verplichtingen kunnen namelijk bestuurlijke en economische kosten met zich meebrengen ten laste van de ter beschikking stellende werkgever. Een nationale regeling die bij niet-naleving van dergelijke verplichtingen - die op zich beperkingen van het vrij verrichten van diensten vormen - in straffen voorziet ten aanzien van zowel de betrokken dienstverrichter als de betrokken dienstenontvanger, vormen volgens het Hof van Justitie logischerwijze ook een beperking van het vrij verrichten van diensten.
En beperking op het vrij verkeer van diensten kan gerechtvaardigd zijn en dus toelaatbaar. Beperkingen zijn gerechtvaardigd wanneer zij (i) een legitieme doelstelling nastreven in de zin van dwingende redenen van algemeen belang), (ii) geschikt zijn om de verwezenlijking van het beoogde doel te waarborgen en (iii) niet verder gaan dan noodzakelijk om dat doel te bereiken.
Het Hof van Justitie komt tijdens deze toetsing tot het oordeel dat de straffen die het Oostenrijkse recht voorziet voor het niet ter beschikking stellen en bijhouden van sociale bescheiden, in het geval van detachering, niet in verhouding staan met de ernst van de inbreuken. Het Hof van Justitie meent dat het vrij verkeer van diensten zich verzet tegen boetes die:
- niet lager mogen zijn dan een vooraf bepaald minimumbedrag;
- die cumulatief per werknemer en zonder maximum worden opgelegd;
- verhoogd worden met een surplus van 20 % ter dekking van proceskosten in geval van een verworpen beroep;
- vervangen worden door hechtenis in geval van niet-betaling.
Strafbepalingen onder toezicht van het Europees recht
Het arrest heeft gevolgen voor lidstaten die aanzienlijke straffen koppelen aan de naleving van formele verplichtingen in geval van detachering. Straffen moeten in verhouding staan tot de ernst van de bestrafte inbreuken. Zij kunnen een ongerechtvaardigde beperking zijn op het vrij verkeer van diensten.
(*Richard Buckminster Fuller (1895 - 1983))